۱۳۹۵ مرداد ۷, پنجشنبه

زندگی به‌ سبک‌ بومرنگ

زندگی به‌ سبک‌ بومرنگ

download

سرمایه پدیدهء‌ گرانی‌ مسکن‌ روز‌ به‌ روز‌ در‌ ایران‌ ابعاد‌ جدی‌تری‌ به‌ خود‌ می‌گیرد‌ تا‌ جایی‌ که‌ همین‌ مساله‌ عاملی‌ برای‌ تنش‌ در‌ میان‌ خانواده‌ها،‌ تاخیر‌ در‌ ازدواج‌ و…‌ شده‌ است.‌ به‌ تبع‌ همین‌ مسایل،‌ تقاضای‌ روز‌ افزون‌ نسل‌ دههء‌ ۵۰‌ و‌ ۶۰‌ برای‌ خانه‌ افزایش‌ سرسام‌آور‌ و‌ بی‌نظیر‌ قیمت‌ این‌ کالا‌ را به‌ همراه‌ داشته‌ است.‌ این‌ در‌ حالی‌ است‌ که‌ گاه‌ در‌ خانه‌های‌ بزرگ‌ و‌ شاید‌ قدیمی‌ افراد‌ کمی‌ زندگی‌ می‌کنند.‌ گاهی‌ که‌ بزرگان‌ ما‌ خاطرات‌ خود‌ را‌ نقل‌ می‌کنند‌ زندگی‌شان‌ اغلب‌ در‌ خانه‌های‌ پدری‌ و‌ همراه‌ با‌ دیگر‌ برادران‌ و‌ خواهران‌ بوده‌ است.‌ هر‌ چند‌ شاید‌ نتوان‌ پدیدهء‌ خانوادهء‌ گسترده‌ را‌ به‌ تمامی‌ مناطق‌ ایران‌ تعمیم‌ داد‌ اما‌ شاید‌ بتوان‌ با‌ بازنگری‌ در‌ فرهنگ‌ نیک‌ نیاکان‌ خویش‌ راهی‌ برای‌ برون‌‌رفت‌ از‌ بحران‌ مسکن‌ یافت.‌ باید‌ توجه‌ داشت‌ که‌ فرهنگ‌ مزبور‌ تنها‌ ویژهء‌ جامعهء‌ ما‌ نیست‌ بلکه‌ دیگران‌ نیز‌ این‌ زندگی‌ را‌ همچون‌ ما‌ تجربه‌ کرده‌‌ و‌ می‌کنند.‌ در‌ مطلب‌ زیر‌ نمونه‌ای‌ از‌ این‌ فرهنگ‌ را‌ به قلم «اجیلطیف» بازخوانی‌ می‌کنیم‌ که‌ علاوه‌ بر‌ فواید‌ و‌ نقش‌ ‌ آن‌ در‌ اقتصاد‌ خانواده‌ ‌ به‌ آسیب‌شناسی‌ آن‌ پرداخته‌ است.‌
یک‌ جلوهء‌ دیرپای‌ فرهنگ‌ جهان‌ عرب‌ زندگی‌ خانواری‌ یا‌ با‌ هم‌ زیستن‌ چندین‌ نسل‌ زیر‌ یک‌ سقف‌ است.‌ اخیرا،‌ این‌ ویژگی‌ فرهنگی‌ مورد‌ استقبال‌ تعداد‌ روزافزونی‌ از‌ آمریکایی‌های‌ جوان‌ قرار‌ گرفته‌ است.‌ بومرنگ،‌ نوعی‌ اسباب‌ بازی‌ است‌ که‌ بچه‌ها‌ پرتاب‌ می‌کنند.‌ این‌ اسباب‌بازی‌ پس‌ از‌ چند‌ چرخش‌ به‌ سمت‌ پرتاب‌کننده‌ بازمی‌گردد.‌ علاوه‌ بر‌ این‌که‌ واژهء‌ مناسب‌ و‌ با‌ مسمایی‌ است‌ که‌ طرز‌ زندگی‌ بزرگسالانی‌ را‌ که‌ مانند‌ بچه‌ها‌ زندگی‌ می‌کنند‌ توصیف‌ می‌کند.اجاره آپارتمان——–خرید خانه در تهران——–خرید ویلا در شمال———-قیمت خانه
برای‌ نمونه‌ به‌ زندگی‌ نورا‌ مصطفی‌ نگاهی‌ می‌اندازیم;‌ مادر‌ ۳۱‌ ساله‌ای‌ که‌ از‌ روی‌ حسن‌نیت‌ به‌ جمع‌ «بچه‌های‌ بومرنگ‌ باز»‌ پیوسته‌ است.‌ نورا‌ مادر‌ دو‌ کودک‌ خردسال‌ است‌ و‌ یک‌ برنامهء‌ کاری‌ سنگین‌ ۱۲۲‌ ساعت‌ در‌ روز)‌ را‌ به‌ عنوان‌ حسابدار‌ بر‌ دوش‌ دارد.‌ این‌ برنامهء‌ بسیار‌ سنگین‌ کاری‌ او،‌ تنها‌ به‌ واسطهء‌ زندگی‌ آن‌ها‌ در‌ کنار‌ پدر‌ و‌ مادر‌ نورا‌ قابل‌ تحمل‌ و‌ اداره‌ است.‌ این‌ خانوادهء‌ عرب-‌ آمریکایی‌ مشتی‌ از‌ خروار‌ است‌ و‌ نمونه‌ای‌ است‌ از‌ تعداد‌ روزافزونی‌ از‌ خانوارهای‌ عرب‌ که‌ چندین‌ نسل‌ را‌ در‌ بر‌ می‌گیرد.
مدت‌ مدیدی‌ است‌ که‌ آمریکایی‌ها‌ بر‌ استقلال‌ هر‌ چه‌ زودتر‌ فرزندانشان‌ تاکید‌ دارند،‌ به‌ طوری‌ که‌ پس‌ از‌ ترک‌ آشیانهء‌ خانوادگی‌ برای‌ رفتن‌ به‌ کالج‌ و‌ دانشگاه،‌ اغلب‌ نزد‌ پدر‌ و‌ مادر‌ بازنمی‌گردند‌ ولی‌ گویا‌ زمانه‌ در‌ حال‌ تغییر‌ است،‌ زیرا‌ تعداد‌ هرچه‌ بیش‌تری‌ از‌ افراد‌ بزرگسال‌ پس‌ از‌ طی‌ کردن‌ دورهء‌ دانشگاه‌ نزد‌ پدر‌ و‌ مادر‌ خود‌ باز‌ می‌گردند‌ تا‌ با‌ آن‌ها‌ زندگی‌ کنند.‌
طبق‌ نتایج‌ مطالعه‌ای‌ که‌ توسط‌ ادارهء‌ آمار‌ آمریکا‌ انجام‌ گرفته،‌ خانوارهایی‌ که‌ از‌ سه‌ نسل‌ یا‌ بیش‌تر‌ تشکیل‌ شده‌ بین‌ سال‌های‌ ۱۹۹۰‌ و‌ ۲۰۰۰‌ نزدیک‌ به‌ ۳۸‌ درصد‌ افزایش‌ داشته‌ است.‌ تخمین‌ زده‌ می‌شود‌ که‌ حدود‌ ۱۸‌ میلیون‌ آمریکایی‌ بین‌ سنین‌ ۱۸‌ تا‌ ۳۵‌ سال‌ با‌ پدر‌ و‌ مادر‌ و‌ یا‌ پدر‌ و‌ مادر‌ بزرگشان‌ زندگی‌ می‌کنند.
● غریزه‌ آشیانه‌نشینی
در‌ گذشته،‌ عمده‌ دلیلی‌ که‌ باعث‌ می‌شد‌ آمریکایی‌های‌ بزرگسال‌ با‌ پدر‌ و‌ مادرشان‌ زندگی‌ کنند‌ این‌ بود‌ که‌ از‌ آن‌ها‌ در‌ سنین‌ پیری‌ مراقبت‌ کنند.‌ به‌ تدریج‌ که‌ مردم‌ آمریکا‌ به‌ زندگی‌ سالم‌تر‌ و‌ عمر‌ بلندتر‌ دست‌ می‌یابند،‌ سالمندان‌ نیاز‌ کم‌تری‌ به‌ مراقبت‌ و‌ کمک‌ فرزندانشان‌ پیدا‌ می‌کنند بنابراین‌ به‌ نظر‌ می‌آید‌ که‌ زندگی‌ خانواری‌ امروز‌ بیش‌تر‌ به‌ نفع‌ جوان‌ترها‌ باشد‌ تا‌ سالمندان‌ خانواده.
مصطفی‌ می‌گوید:‌ «هم‌ من‌ و‌ هم‌ همسرم‌ هر‌ دو‌ کارهای‌ وقت‌گیر‌ و‌ دشواری‌ داریم‌ و‌ مایل‌ به‌ استخدام‌ پرستار‌ بچه‌ نبودیم»،‌ البته‌ عوامل‌ متعددی‌ باعث‌ افزایش‌ این‌ موج‌ جدید‌ شده‌ است.‌ به‌ قول‌ الینا‌ فورمن‌ نویسندهء‌ کتاب‌ «ملت‌ بومرنگی»،‌ نسل‌ میانی‌ و‌ آن‌هایی‌ که‌ به‌ دورهء‌ ‌بزرگسالی‌ گام‌ می‌نهند،‌ به‌ خانهء‌ پدری‌ باز‌ می‌گردند‌ تا‌ با‌ پدر‌ و‌ مادر‌ خود‌ زندگی‌ کنند،‌ هم‌ به‌ دلایل‌ مالی‌ و‌ هم‌ دلیل‌ اجتماعی.‌ بازار‌ کار‌ پرچالش،‌ افزایش‌ قیمت‌ خانه‌ و‌ محل‌ سکونت،‌ افزایش‌ شهریه‌ و‌ غیره‌ برای‌ آموزش‌ عالی‌ و‌ مخارج‌ روزافزون‌ دیگر‌ مانند‌ وام‌های‌ دانشجویی‌ و‌ کارت‌های‌ اعتباری‌ و…‌ تنها‌ برخی‌ از‌ عواملی‌ هستند‌ که‌ انگیزهء‌ بازگشت‌ به‌ آشیانه‌ را‌ فراهم‌ می‌کنند.
از‌ نقطه‌نظر‌ اجتماعی،‌ افزایش‌ نرخ‌ طلاق و‌ بالاتر‌ رفتن‌ سن‌ ازدواج‌ میان‌ جوانان‌ از‌ عوامل‌ دیگری‌ هستند‌ که‌ بازگشت‌ نزد‌ پدر‌ و‌ مادر‌ را‌ موجب‌ شده‌اند.‌ زوج‌های‌ جوان،‌ به‌ جهت‌ داشتن‌ شغل‌ دشوار‌ و‌ وقت‌گیر‌ و‌ سرسام‌آور‌ بودن‌ هزینهء‌ پرستاران‌ تمام‌وقت‌ برای‌ بچه،‌ رجوع‌ به‌ خانوارهای‌ چند‌ نسلی‌ را‌ به‌ عنوان‌ راه‌حلی‌ عملی‌ و‌ ایده‌آل‌ برگزیده‌اند.
این‌ وضعیت‌ جدید،‌ به‌ اعضای‌ خانواده،‌ زندگی‌ در‌ یک‌ محیط‌ سالم،‌ مطمئن‌ و‌ هماهنگ‌ خانوادگی‌ را‌ همراه‌ با‌ مواهبی‌ دیگر‌ عرضه‌ می‌کند.‌ به‌ قول‌ فورمن:‌ «یکی‌ از‌ عمده‌ترین‌ مواهب‌ چنین‌ خانواده‌هایی،‌ همدمی‌ و‌ هم‌نشینی‌ و‌ مصاحبت‌ است.‌ وقتی‌ افراد‌ در‌ خانوارهای‌ پر‌ تعداد‌ و‌ همراه‌ با‌ اولیا‌ و‌ اطفال‌ خود‌ زیر‌ یک‌ سقف‌ زندگی‌ می‌کنند،‌ احساس‌ تنهایی‌ و‌ بی‌کسی‌ نمی‌کنند».‌ فورمن‌ ادامه‌ می‌دهد:‌ «اگر‌ روابط‌ میان‌ افراد‌ خانواده‌ گرم‌ و‌ صمیمی‌ باشد،‌ محیطی‌ گرم‌ پدید‌ می‌آید‌ که‌ به‌ همه‌ روحیه‌ می‌دهد‌ و‌ برای‌ زمان‌هایی‌ که‌ شخص‌ به‌ پشتگرمی‌ و‌ تعلق‌ به‌ یک‌ مجموعه‌ برای‌ پشتیبانی‌ نیاز‌ دارد،‌ یا‌ از‌ مراحل‌ بحرانی‌ در‌ زندگی‌ گذر‌ می‌کند‌ یا‌ به‌ نصیحت‌ و‌ راهنمایی‌ احتیاج‌ دارد،‌ زندگی‌ خانواری‌ نقشی‌ اساسی‌ برای‌ وی‌ ایفا‌ می‌کند».
● سبک‌ کردن‌ بار
بدیهی‌ است‌ یکی‌ از‌ مزایای‌ عمده،‌ خصوصا‌ در‌ این‌ دوران،‌ امتیاز‌ مالی‌ قضیه‌ است.‌ با‌ قیمت‌ املاک‌ و‌ واحدهای‌ مسکونی‌ که‌ به‌ طور‌ سرسام‌آور‌ در‌ آمریکا‌ در‌ حال‌ افزایش‌ است،‌ زندگی‌ در‌ کنار‌ پدر‌ و‌ مادر‌ خود،‌ تصمیم‌ مالی‌ عاقلانه‌ است.‌ این‌ امر‌ برای‌ زوج‌های‌ جوانی‌ که‌ در‌ ابتدای‌ زندگیشان‌ هستند،‌ یا‌ پدری‌ و‌ مادری‌ که‌ با‌ درآمد‌ اندک‌ خود‌ دست‌ به‌ گریبان‌ هستند،‌ بیش‌تر‌ صدق‌ می‌کند.
فورمن‌ می‌گوید:‌ «حضور‌ اعضای‌ یک‌ خانوار‌ زیر‌ یک‌ سقف،‌ به‌ شرط‌ این‌که‌ همه‌ به‌ درآمد‌ جمع‌ کمک‌ کنند،‌ بسیاری‌ از‌ مشکلات‌ مالی‌ مانند‌ اقساط‌ خانه،‌ اجاره‌ و‌ قبوض‌ گوناگون‌ را‌ حل‌ یا‌ سبک‌تر‌ می‌کند.‌ به‌ علاوه‌ اصل‌ دیگری‌‌ است‌ که‌ می‌گوید‌ تهیهء‌ غذا‌ برای‌ پنج‌ نفر‌ به‌‌ همان‌ قیمت‌ در‌‌می‌آید‌ که‌ برای‌ دو‌ نفر مهیا شود.»
فرهنگ‌ نیز‌ نقش‌ عمده‌ و‌ ذی‌قیمتی‌ در‌ خانوارهای‌ چند‌ نسلی‌ ایفا‌ می‌کند.‌ همان‌طور‌ که‌ در‌ بسیاری‌ از‌ خانوارهای‌ عرب‌ می‌بینیم،‌ حضور‌ نسل‌ سالمند‌ در‌ خانوار‌ می‌تواند‌ نکات‌ پر‌ ارزشی‌ از‌ فرهنگ‌ ملی‌ و‌ سنن‌ و‌ ارزش‌ها‌ را‌ در‌ خانه‌ در‌ اختیار‌ نسل‌ جوان‌ قرار‌ دهد;‌ این‌ سرمایه‌ای‌ عظیم‌ برای‌ فرزندان‌ و‌ نوادگان‌ است‌ که‌ در‌ غیر‌ این‌ صورت‌ از‌ این‌ ارزش‌ها‌ محروم‌ می‌ماندند.
نورا‌ می‌ گوید:‌ «بچه‌های‌ من‌ از‌ ارزش‌های‌ فرهنگی‌ فراوانی‌ بهره‌مند‌ می‌شوند‌ که‌ پدر‌ و‌ مادر‌ بزرگشان‌ به‌ آن‌ها‌ منتقل‌ می‌کنند،‌ که‌ شاید‌ من‌ وقت‌ و‌ حوصلهء‌ انجام‌ آن‌ را‌ نداشتم;‌ مانند‌ آموختن‌ زبان‌ [عربی]،‌ انواع‌ غذاهای‌ سنتی،‌ افسانه‌های‌ ملی‌ و‌ خوراک‌های‌ فرهنگی‌ دیگر‌ و‌ مهم‌تر‌ از‌ همه‌ انتقال‌ باورهای‌ مذهبی».
● تنگی‌ جا
البته‌ در‌ مقابل‌ مزایای‌ خانوارهای‌ چند‌ نسلی،‌ برخی‌ مسایل‌ و‌ مشکلات‌ مربوط‌ به‌ آن‌ را‌ نباید‌ از‌ یاد‌ ببریم.‌ از‌ همه‌ مهم‌تر‌ نیاز‌ اساسی‌ به‌ خلوت‌ و‌ زندگی‌ خصوصی‌ است.‌با وجود مزایای‌ متعدد‌ این‌ نوع‌ زندگی‌ برای‌ اغلب‌ اعضا،‌ متاسفانه‌ این‌ نحو‌ زندگی‌ به‌ قیمت‌ از‌ دست‌ دادن‌ خلوت،‌ زندگی‌ خصوصی‌ یا‌ زمان‌ سکوت‌ و‌ آرامش،‌ تمام‌ می‌شود.‌ یک‌ خطر‌ بالقوهء‌ دیگر،‌ اختلاف‌ سلیقه‌ و‌ تنش‌ در‌ خانه‌ است،‌ زیرا‌ هر‌ نسل‌ پایبند‌ ارزش‌های‌ مورد‌ علاقهء‌ خود‌ است‌ و‌ مایل‌ است‌ طبق‌ عادات‌ خود‌ زندگی‌کند.
مصطفی‌ توضیح‌ می‌دهد:‌ «گاه‌ این‌ به‌ معنی‌ چندین‌ آشپز‌ در‌ آشپزخانه‌ است.‌ وقتی‌ بزرگسالان‌ متعددی‌ در‌ یک‌ خانه‌ زندگی‌ می‌کنند،‌ معمولا‌ وقتی‌ کار‌ به‌ تصمیم‌گیری‌ می‌کشد‌ خود‌ به‌ خود‌ تنش‌ ایجاد‌ می‌شود.‌ به‌ علاوه‌ گاهی‌ زمانی‌ می‌رسد‌ که‌ احساس‌ می‌کنی‌ در‌ خانهء‌ خود‌ استقلالت‌ را‌ از‌ دست‌ داده‌ای‌ و‌ گویی‌ به‌ دوران‌ کودکی‌ات‌ رجعت‌ کرده‌ای».
از‌ سوی‌ دیگر‌ مشارکت‌ نکردن‌ بعضی‌ در‌ مسوولیت‌ مالی‌ خود،‌ مشکل‌ بالقوهء‌ دیگری‌ برای‌ تنش‌ و‌ برخورد‌ در‌ خانوارهای‌ چند‌ نسلی‌ است،‌ به‌ویژه‌ وقتی‌ که‌ کل‌ مسوولیت‌ و‌ بار‌ مالی‌ به‌ دوش‌ سالمندان‌ خانواده‌ می‌افتد.‌ آن‌ها‌ شاید‌ قبلا‌ فکر‌ می‌کردند‌ درآمد‌ و‌ ذخیرهء‌ روزهای‌ پیری‌ خود‌ را‌ که‌ به‌ زحمت‌ هم‌ به‌ دست‌ آورده‌اند،‌ برای‌ منظوری‌ غیر از‌ فرزندان‌ و‌ نوه‌های‌ خود‌ خرج‌ خواهند‌ کرد.‌ فورمن‌ اضافه‌ می‌کند:‌ «بار‌ مالی،‌ در‌ صورتی‌‌ که‌ همهء‌ اعضا‌ به‌ قدر‌ سهم‌ خود‌ مشارکت‌ نکنند،‌ می‌تواند‌ کمرشکن‌ باشد.‌ اگر‌ نسل‌ میانی‌ از‌ فرزندان‌ و‌ اولیای‌ خود‌ نگهداری‌ ‌کند‌ و‌ خرج‌ آن‌ها‌ را‌ بدهد،‌ ممکن‌ است‌ موجب‌ شود‌ برای‌ دوران‌ بازنشستگی‌ خودشان‌ با‌ سختی‌ یا‌ محرومیت‌ مواجه‌ شوند;‌ یا‌ ممکن‌ است‌ حتی‌ نتوانند‌ به‌ یک‌ سفر‌ یا‌ تعطیلاتی‌ که‌ برنامهء‌ آن‌ را‌ چیده‌اند،‌ بروند».
تحقیق‌ فورمن‌ نشان‌ می‌دهد‌ که‌ خانوارهای‌ چند‌ نسلی‌ زمانی‌ پاسخ‌ دلخواه‌ می‌دهد‌ که‌ مسبب‌ و‌ عامل‌ ایجاد‌ آن‌ نیاز‌ بوده‌ و‌ نه‌ تنبلی‌ و‌ تن‌پروری‌ بعضی‌ از‌ اعضا;‌ مخصوصا‌ هنگامی‌ پاسخ‌ مثبت‌ می‌دهد‌ که‌ نسل‌ جوان‌تر‌ بار‌ اصلی‌ را‌ به‌ دوش‌ می‌گیرد.‌ در‌ بسیاری‌ از‌ فرهنگ‌ها،‌ در‌ خانه‌ پدری‌ زندگی‌ کردن‌ و‌ سهیم‌ شدن‌ در‌ خرج‌ خانه‌ نشانهء‌ این‌ است‌ که‌ جوان‌ به‌ جای‌ فرار‌ از‌ مسوولیت،‌ قبول‌ مسوولیت‌ کرده‌ است»،‌ فورمن‌ ادامه‌ می‌دهد:‌ «در‌ آمریکا‌ بدنامی‌ زندگی‌ با‌ پدر‌ و‌ مادر‌ به‌ تدریج‌ کم‌ می‌شود.‌ بسیاری‌ از‌ به‌ اصطلاح‌ بومرنگیان‌ به‌ پدر‌ و‌ مادر‌ خود‌ بسیار‌ مساعدت‌ می‌کنند،‌ این‌ کمک‌ و‌ مساعدت‌ گاه‌ به‌ قدری‌ زیاد‌ است‌ که‌ برخی‌ پدر‌ و‌ مادرها‌ به‌ راحتی‌ اجازه‌ نمی‌دهند‌ فرزندان‌ بزرگسال‌ آن‌ها‌ خانهء‌ پدری‌ را‌ ترک‌ کرده‌ و‌ از‌ نزد‌ آن‌ها‌ بروند.»
مثل‌ این‌که‌ به‌ قول‌ قدیمی‌ها‌ ما‌ نیز‌ باید‌ بگوییم: هیچ‌ جا‌ به‌ خوبی‌ و‌ مثل‌ خانه‌ نیست.

نوشته زندگی به‌ سبک‌ بومرنگ اولین بار در وبلاگ ملک بان 24 پدیدار شد.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر